Ośmiostopniowa ścieżka jogi. Medytacja według jogi.

Ośmiostopniowa ścieżka jest to tradycyjny system medytacji, który oferuje joga. Został on przedstawiony w Yoga Sutrach przez Patanjalego oraz opisany w Bhagavad Gita i Wedantach. Praktykowanie go można porównać do wspinania się po stopniach drabiny i polega na praktykach związanych z kontrolą: ciała, oddechu, zmysłów, a przede wszystkim umysłu.

Dwa pierwsze stopnie odnoszą się do naszego zachowania i mają prowadzić do życia wolnego od konfliktów. Są to: yama (zakazy) oraz niyama (nakazy), które mają skłonić nas do wybierania dodatnich postaw, wyboru dobra a nie zła, prawdy a nie kłamstwa oraz traktowanie ich jako celu samego w sobie.

Trzeci stopień to asana, która odnosi się do ciała i oznacza pozycję ciała. W tradycyjnym rozumieniu jest to pozycja siedząca w medytacji. We współczesnym rozumieniu jest to każda pozycja ciała praktykowana w różnych stylach jogi. Asana pomaga zachować zdrowe i sprawne ciało, przygotowuje je do przebywania w pozycji siedzącej medytacyjnej. Uczy uważności i dyscypliny, przygotowuje umysł do pranayamy.

Pranayama odnosi się do oddychania i opiera się na wpływaniu oddechem na umysł. Praktykowanie technik oddechowych harmonizuje układ nerwowy i stabilizuje umysł. Regularna praktyka pranayamy przygotowuje umysł do badziej zaawansowanych technik.

Piąty stopień to pratyahara, który odnosi się do wycofania zmysłów. Poprzez zmysły komunikujemy się ze światem zewnętrznym, w medytacji przebywamy w przestrzeni wewnętrznej. Pratyahara uczy odwracania uwagi od tego co na zewnątrz i kierowania uwagi do wewnątrz. Głównie chodzi o zmysł słuchu.

Trzy kolejne stopnie ścieżki odnoszą się do umysłu i jego stanów. Mogą być rozważane razem i odnoszą się do głębokich stanów medytacyjnych.

Szóstym stopniem jest dharana, który odnosi się do koncentracji umysłu i wiąże się ze skupieniem uwagi na wybranym obiekcie medytacji. Obiekt medytacji może być zewnętrzny np. płomień świecy lub wewnętrzny np oddech, czakra lub jak zaleca Bhavagad Gita Boska Obecność w Tobie.

Kiedy koncentracja na obiekcie medytacji staje się nieprzerwana i niczym niezakłócona wtedy dharana przechodzi w dhyana i jest to właściwy stan medytacyjny. Nazywany jest również koncentracją jednopunktową. Ten stan umysłu jest porównywany do nieprzerwanego strumienia płynącej oliwy. Charakteryzuje się stanem głębokiego spokoju. Na tym poziomie obserwator – świadomość jest wciąż oddzielona od obiektu medytacji.

Ósmy stopień to samadhi i oznacza jedność. Jest to stan niedualności, w którym obserwator – świadomość oraz obiekt obserwacji są nierozdzielne. Warto zauważyć że samadhi jest wciąż stanem umysłu, a stan umysłu ulega zmianom. Jeśli umysł w medytacji osiągną samadhi, to po jej zakończaniu ten stan również dobiega końca. Z tego właśnie powodu samadhi nie jest głównym celem jogi.

Zatem jaki jest cel medytacji według jogi?

Ośmiostopniowa ścieżka jogi ma prowadzić do odkrycia naszej niezmiennej prawdziwej natury. Cel ten został nazwany przez Patanjalego kaivalya. Jest to stan niezmienny: oddzielenia od świata, nieprzywiązywania się, wyzwolenia od cyklu urodzin i śmierci.

Choć ośmiostopniowa ścieżka jogi jest często wybieranym systemem, znane są również inne tradycyjne formy medytacji. Spośród nich można wyróżnić takie, które opierają się na obiektywnej obserwacji umysłu. W tych praktykach nie ma potrzeby kontroli umysłu. Do tych praktyk należy np. buddyjska vipassana. Innym przykładem jest tantra i kundalini joga, które z kolei opierają się na kierowaniu energii (prany) w określone obszary ciała (czakry).